Myślę, że znakomita większość rodziców, a także niestety sporo specjalistów powie, że na gorsze. Dziecko w tym wieku zaczyna przecież na wiele sposobów przejawiać sławny już, owiany mityczną sławą, bunt dwulatka.
Mityczny bunt dwulatka
Zachowanie mojego Synka też się zmieniło. Coraz częściej inni ludzie są świadkami jego złości, a co za tym idzie sławetny bunt dwulatka został w ostatnim czasie wielokrotnie przywołany w wielu przypadkowych rozmowach. Mogę nawet śmiało powiedzieć, że wpisuje się to ładnie w jeden schemat. Dziecko się złości (z przeróżnych powodów), ludzie ze zrozumieniem i pobłażaniem kiwają głową i mruczą coś rodzaju ‘bunt dwulatka, tak?’ i najwyraźniej w ten cudowny sposób następuje oczyszczenie atmosfery. Można spokojnie przejść do porządku dziennego, zdjąć z rodzica wszelką odpowiedzialności i pozwolić się dzieciakowi wykrzyczeć, bo tak to już jest w tym wieku i tyle (o tym, czemu ignorowanie płaczu dziecka nigdy nie jest dobrym pomysłem pisałam TUTAJ). Taki schemat jest nie tylko sporym uproszczeniem, ale moim zdaniem jest też krzywdzący. Stąd wkraczam w niego ze swoim, bądź co bądź, buntowniczym i wywołującym zaskoczenie, a nawet szok i niedowierzanie zdaniem: ‘Ja na to tak nie patrzę, moim zdaniem nie ma czegoś takiego jak bunt dwulatka’. I wtedy się zaczyna.Bunt dwulatka nie istnieje
W większości ludzie są ciekawi, co też za teorię wymyśliłam, żeby sobie ten bunt dwulatka umilić, np. nazywając go inaczej. Inni odrzucają pomysł, że bunt dwulatka może nie istnieć, bo skoro to nie to, to niby co to jest?! Jak na razie najmniej spotkałam ludzi, którzy zwyczajnie chcą się dowiedzieć, czy faktycznie można inaczej niż zakładać, że pewnego dnia, nieuchronnie i niepostrzeżenie, nasze słodkie maleństwo zamieni się w wrzeszczącego potwora. Ale może od początku. Jak w ogóle powstały tak dobrze trzymające się mity o buncie dwulatka? Dziecko po okresie niemowlęcym faktycznie się zmienia (choć ja powiedziałabym raczej, że się po prostu rozwija), a relacja z nim staje się bardziej skomplikowana. Prosty i dobrze działający schemat: potrzeba ®reakcja zwyczajnie przestaje się sprawdzać z kilku powodów. Potrzeby dziecka stają się bardziej skomplikowane, a oczekiwania się zwiększają. Często dziecko, w swojej naturalnej potrzebie eksploracji, wymaga rzeczy, których my jako rodzice nie możemy zaakceptować, chociażby dlatego, że są niebezpieczne. Jednocześnie dziecko, mimo iż zna coraz więcej słów czy gestów komunikujących, nie jest zawsze w stanie precyzyjnie przekazać, o co mu a danej chwili tak naprawdę chodzi. Na odmowę lub brak zrozumienia reaguje silną złością, która nam, dorosłym może się wydawać nieadekwatna.Co czuje dziecko, kiedy się ‘buntuje’?
Odwróćmy jednak tą sytuację i spróbujmy spojrzeć na nią z perspektywy dziecka. Rodzic, który wcześniej dość ściśle podążał za jego potrzebami, nagle zaczyna odmawiać mu różnych rzeczy, mimo że maluch nie jest stanie pojąć dlaczego. Jednocześnie coraz częściej rodzic go nie rozumie, mimo że ze wszystkich sił stara się mu zakomunikować, o co chodzi. Jego umiejętności są coraz większe, a jednak nadal w wielu sytuacjach niewystarczające. Dziecko odkrywa w ten sposób, że może istnieć rozbieżność między tym, czego oczekuje od niego otoczenie, a tym co jest w stanie wykonać. Te spostrzeżenia i doświadczenia są dla dziecka źródłem frustracji, która może objawiać się złością, smutkiem, rozżaleniem lub wszystkimi tymi uczuciami naraz.Mały odkrywca
Dziecko w tym wieku w coraz większym stopniu odkrywa w sobie potrzebę eksploracji w połączeniu z poczuciem sprawstwa. Nie tylko chce poznawać coraz więcej, ale też coraz więcej potrafi i może. Jego ciało jest coraz sprawniejsze, a ruchy pozwalają na bardziej precyzyjne manipulacje. Odkrycie tych możliwości jest dla małego dziecka źródłem ogromnej satysfakcji. Jednocześnie jednak zdobywa też trudniej przyswajalną wiedzę. Pomimo swoich możliwości i umiejętności nadal wielu rzeczy nie może lub nie jest w stanie zrobić. Niezależnie od tego, jak bardzo by się starało, jego ciało, wzrost i sprawność stanowią zarówno jego moc, jak i ograniczenie. Dodatkową przeszkodą jest też brak akceptacji rodziców dla wszystkich działań dziecka (co jest oczywiście zrozumiałe). Stąd dziecko, w zupełnie naturalny sposób, będzie reagowało złością na wiele sytuacji. Także takich, które nam wydają się zupełnie bez znaczenia. System regulacji emocji malucha nadal jest bardzo niedojrzały. Dziecko zaczyna dostrzegać proste sposoby na rozładowanie emocji (np. krzyk, przytulenie), ale nadal nie zna jeszcze dobrze swoich stanów emocjonalnych i nie potrafi kalkulować w sposób przyczynowo – skutkowy. Stąd naprawdę nie mamy prawa oczekiwać, że dziecko po prostu zapanuje nad złością i smutkiem.Siła słów
Jest jeszcze inny powód, dla którego, moim zdaniem trzeba włożyć bunt dwulatka między bajki. To coś, co w psychologii nazywa się samospełniającym się proroctwem. Jeśli założymy, że nasze dziecko wchodzi lub weszło w okres buntu dwulatka, to samym tym założeniem wpływamy na to, co wydarzy się dalej. Nadając dziecku taką łatkę, łatwiej będzie nam dostrzegać właśnie te przejawy zachowania, które ją potwierdzą. W ten sposób nasze założenie się potwierdzi, ale z pomocą naszej percepcji i działania mózgu, który zwyczajnie nie lubi się mylić. Skoro już sobie coś założył, to ochoczo doszuka potwierdzenia swojego założenia, choćby nie wiem jak było błędne. Dodatkowo, nazwanie nowego etapu rozwoju buntem dwulatka to trochę zdjęcie z siebie rodzicielskiej odpowiedzialności za jego przebieg. Jasne, nie wszystko jest pod naszą kontrolą, ale mamy obowiązek uczestniczyć i pozytywnie wpływać na rozwój naszego dziecka, także w etapach, które są dla nas ciężkie, niewygodne i zwyczajnie trudne do zniesienia (o tym, jak znieść i reagować na silną złość dziecka możesz przeczytać TUTAJ).Zamiast buntu – rozwój
Spróbujmy spojrzeć na nasze dziecko trochę inaczej. Nie jak na rozwrzeszczanego małego potwora, który za wszelką cenę chce zrobić nam na złość i uprzykrzyć nam życie. Odrzucenie przekonania, że dziecko w jakiś sposób się wobec nas buntuje naprawdę pomaga dostrzec prawdziwe i ważne aspekty takich trudnych i nerwowych sytuacji. Dostrzeżmy w krzyku i złości wołanie o czułość i pomoc w przejściu przez trudny etap rozwoju. Nie oczekujmy od dziecka, że samo nauczy się tolerować frustrację i zacznie panować nad emocjami. Dziecko nadal jest małym człowiekiem w wielkim świecie, którego nadal się uczy. Nie jest w stanie nadążyć za oczekiwaniami i normami, których nie rozumie. Potrzebuje uwagi, czułości i tolerancji dla wszystkich swoich emocji. Potrzebuje przewodnika, który spokojnie i czule mu pomoże, doradzi i wesprze, nawet w tych najtrudniejszych i najmniej przyjemnych sytuacjach.[2] Czy zachowanie Twojego dziecka zmieniło się wraz z wkraczaniem w drugi rok życia? Jak się to objawiało? A może właśnie przechodzicie przez ten etap? Podziel się tym ze mną w komentarzu! Więcej o przemianach dziecka, zwanych buntem dwulatka dowiesz się z rozmowy na kanale Hej Rodzice!: [1] Nazewnictwo i koncepcje teoretyczne, pojawiające się w tym artykule pochodzą z książki: Psychologia rozwoju człowieka, tom II, pod redakcją prof. dr hab. Barbary Harwas – Napierały i prof. dr hab. Janusza Trempały. [2] Temat tego etapu rozwoju jeszcze się pojawi na blogu. Jeden artykuł nie jest w stanie wyczerpać wszystkich aspektów zagadnienia, np. jak rodzic ma się w takiej sytuacji odnaleźć i reagować, a także skąd jeszcze biorą się różne przejawy zachowania małego dziecka.Dziękuję za Twoje odwiedziny na mojej stronie! Chcesz być na bieżąco? Polub mój profil na Facebooku lub Instagramie i nie przegap żadnego wpisu!
